Samiti i NATO-s, nuk janë në “lojë” vetëm paratë

Çfarë e bën një aleat të mirë të NATO-s? Debatet mbi ndarjen e barrës e kanë “tronditur” aleancën që nga themelimi i saj në vitin 1949, thotë Rafael Loss, i Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë.

Kohët e fundit, Donald Trump, si në mandatin e tij të parë ashtu edhe në atë aktual, ka kritikuar me të drejtë evropianët për mospagimin e pjesës së tyre, ndërsa Amerika i mban të gjithë të sigurt, shkruan "The Economist".

Ministri i mbrojtjes i Belgjikës është zotuar t’i japë fund një “periudhe turpi kombëtar”, ku vendi “nuk ishte besnik ndaj statusit të tij si anëtar themelues i NATO-s”. Edhe Islanda, e cila nuk ka forca të armatosura, po kërkon mënyra për të qenë “një aleat i mirë”.

Për të kuptuar se si qëndrojnë gjërat, shikoni tre elementë: paratë (sa shpenzohen), aftësitë (për çfarë shpenzohen) dhe angazhimi (vendosja në misione). Fillojmë me paratë. Në shikim të parë ka shumë për t’u lavdëruar. Të gjithë, përveç dhjetë vendeve, nga 32 anëtarët e NATO-s e përmbushin objektivin aktual të shpenzimeve prej 2% të PBB-së, krahasuar me 25 që e paguanin një dekadë më parë. Italia dhe Spanja, dy nga vendet me shpenzimet më të ulëta të aleancës, janë zotuar ta arrijnë atë. Por, anët pozitive kryesisht mbarojnë këtu. Për një gjë, objektivi prej 2% është i vjetëruar; në samitin që do të hapet më 24 qershor në Hagë, aleanca pritet të bjerë dakord për një objektiv të ri prej 3.5% të PBB-së, plus një 1.5% të tjera për infrastrukturën plotësuese. Për më tepër, përqindja është një mënyrë e keqe për të matur gatishmërinë luftarake. Anëtarët prej kohësh i kanë mbushur shifrat e tyre duke futur artikuj buxhetorë pa lidhje nën ombrellën e mbrojtjes, përcjell A2.

Një matës më i mirë se kush po e përmbush detyrimin e tij është të shikosh se për çfarë shpenzohen paratë. NATO kërkon që anëtarët të shpenzojnë të paktën 20% të buxheteve të tyre ushtarake për pajisje. Pothuajse të gjithë e përmbushin këtë objektiv, megjithëse ka të ngjarë të rritet në një të tretën në samit. Por përsëri, një fokus në numra mund të mos tregojë nëse pajisjet i shërbejnë qëllimit të mbrojtjes kolektive. Merrni si shembull Greqinë. Vitin e kaluar ajo shpenzoi 36% të buxhetit të saj ushtarak për pajisje, një nga normat më të larta. Megjithatë, shumica e kësaj është përqendruar në kundërshtimin e Turqisë, një tjetër aleat i NATO-s, jo Rusisë.

Shpenzimet e vendeve të NATO-s për pajisje, si përqindje e të gjitha shpenzimeve për mbojtjen.

Si do të duket ndarja e punës nuk është ende e qartë. NATO pritet të vendosë "objektiva të rinj" në qershor, të cilat do të përcaktojnë pajisjet që secili anëtar do t'i kërkohet të ofrojë.

NATO po mendon për një specializim më të madh. Kreu i Komitetit të saj Ushtarak, Admirali Giuseppe Cavo Dragone, ka bërë thirrje për një "qasje me shumë shpejtësi", ku forcat e armatosura më të mëdha do të merrnin përsipër barrën e projektimit të fuqisë kundër Rusisë, ndërsa shtetet më të vogla përqendrohen në detyra më të zakonshme, por të arritshme si logjistika ose siguria kibernetike. Ky është tashmë rasti në një farë mase. Luksemburgu, me vetëm 900 ushtarë, është një nyje kritike në ofrimin e komunikimeve satelitore në hapësirë ​​dhe kontribuon në programin e aeroplanëve spiunë të NATO-s. Islanda operon një sistem mbrojtjeje ajrore dhe mbikëqyrjeje. Por bindja e vendeve si Spanja dhe Italia mund të jetë më e ndërlikuar. Planifikuesit mund të përdorin pikat e tyre të forta duke u kërkuar atyre të investojnë më shumë në asete detare.

NATO duhet të marrë zemër kur bëhet fjalë për angazhimet aktuale operacionale, elementi i tretë. Edhe aleatët më të dorështrënguar kanë kontribut në “lojë”. Në krahun lindor, Spanja është përgjegjëse për një forcë shumëkombëshe me madhësinë e brigadës në Sllovaki, dhe Italia mbikëqyr një në Bullgari. Avionët luftarakë portugezë ndihmojnë në patrullimin e qiellit mbi Baltik. Pothuajse çdo anëtar i vogël - nga Kroacia dhe Shqipëria, deri te Sllovenia - kontribuon me trupa në krahun lindor të NATO-s.

Pyetja më urgjente është nëse këto angazhime të kufizuara do të forcohen. Në rastin e një lufte të madhe në lindje, NATO dëshiron të jetë në gjendje të mbledhë rreth 100 000 trupa brenda dhjetë ditësh, një rritje e ndjeshme nga 40 000 që ka në buxhet për sot. Dëshiron të grumbullojë 200 000 trupa të tjera brenda 30 ditëve. Pa ushtarët amerikanë, evropianët do të kenë vështirësi të jenë gati për të arritur këto objektiva, përveç nëse shpenzojnë shumë më tepër për rekrutim. Paratë mund të jenë ende elementi më kryesor në fund të fundit.

  (A2 Televizion)