Ishte koha kur filmi ishte një zë i rëndësishme në kulturë. Ku hidheshin para për të shprehur ideologjinë komuniste, por “Vdekja e kalit” do të ishte filmi që do të thyente barriera. I pacensuruar, i lirë, njëlloj si 400 kuajt që vrapojnë në fillim të filmit, kështu nisi të krijohej “Vdekja e kalit”.
Vështirësitë ishin të mëdha. Filmi ishte pa para, u ndërpre dhe rinisi puna për të disa herë. Regjisori tregon për A2 CNN se beteja e tij artistike jo pak herë ka hasur materialisht pengesa.
“ Filloi pa censurë, asnjëri nuk e kishte mendjen te filmi, kërkova 400 kuaj dhe mi dhanë, ishte akoma në pushtet PPSH dhe mendonin se po bëja një film për komunizmin. I preva në besë, por nuk jam penduar se tregova të vërtetën. Nuk kishte financim, por thjesht pasion, edhe çarçafët i sillnim nga shtëpia ”, thotë regjisori Saimir Kumbaro.
Fabula e filmit ishte një histori e vërtetë që qarkullonte korridoreve të kinostudios. Duhej vetëm një mendje dhe penë e bukur për ta formësuar e për ta shkruar.
“Ishte fundi i gjithçkaje, e bëmë nga pasioni”, shton Timo Flloko.
Menjëherë pas përfundimit të skenarit, Saimir Kumbaro i kishte të qarta portretet e aktorëve që do të mund ta realizonin këtë produksion kinematografik.
Ndonëse me një skenar të bukur, guximi për të kundërshtuar një sistem politik që nxiste luftën e klasave nuk mjaftonte. Regjisori kërkonte që aktorët të guxonin për të realizuar një skenë dashurie, një skenë në shtrat, një skenë që kinemaja shqiptare nuk e kishte xhiruar asnjëherë më parë.
“Duke menduar nuk do kishte skena të tilla, sepse u bëra koshiente që në këtë tragjedi njerëzore, me një dhimbje të madhe, duhet të kishit edhe një dashuri të madhe, ishte dita e fundit të xhirimeve që bëmë skenën e krevatit me Timon. Nuk luajtëm dubël, sepse nuk kishim film, një gjë absurde po ta mendosh tani”, thotë Rajmonda Bullku, ndërkohë që regjisori Kumbaro kujton se i gjithë filmi u xhirua me 1 2kilomtra film, “ndërkohë që një film i Gianni D’Amelio në Itali kërkonte më shumë se 100 kilometra”.
Protagonistët të revoltuar ndaj sistemit të kohës, thyen edhe barrierat e vetes. Duke realizuar këtë film.
Dashuria për filmin i bëri sërish bashkë, jo vetëm për të festuar gati tri dekada suksesi, por edhe për t’i dhënë dinjitet një produksioni që theu barrierat e vendosura deri atëherë. Sepse filmi është shpëtuar. Ai është restauruar nga Arkivi Qendror i shtetit.
Sot, pas 30 vitesh, Shqipëria vuan ende shenjat e plagëve që mori asokohe, gjatë komunizmit. Dhe A2 bashkohet me protagonistët jo vetëm për të ndarë emocionet e një filmi që i ka mbijetuar kohës, por, edhe për mesazhet që vazhdon të përcjellë për të mos e harruar të shkuarën. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
