Udhëheqësit e Organizatës së Kombeve të Azisë Juglindore dhe partnerët e tyre të dialogut, përfshirë Presidentin e SHBA-së Donald Trump, do të takohen në kryeqytetin e Malajzisë, Kuala Lumpur, nga 26 deri më 28 tetor. Blloku i ASEAN-it me 10 shtete anëtare, i kryesuar këtë vit nga Malajzia, përbëhet nga Filipinet, Indonezia, Singapori, Tajlanda, Kamboxhia, Vietnami, Laosi, Brunei dhe Mianmari. Blloku do të mirëpresë Timorin Lindor si anëtarin e tij më të ri në takim dhe do të diskutojë çështje që variojnë nga tregtia deri te konfliktet globale.
"ASEAN u themelua në vitin 1967, pas disa përpjekjeve për rajonalizim përpara themelimit të vetë ASEAN-it. Para ASEAN-it, në fakt pati disa përpjekje për të ndërtuar organizata rajonale për Azinë Juglindore, por asnjëra prej tyre nuk gjeti zbatim. Në fund të fundit, në vitin 1967, u krijua ASEAN, nëpërmjet Deklaratës së Bangkokut. Arsyeja pas themelimit të ASEAN-it, në fakt, nuk është shumë e vështirë për t’u thjeshtuar, sepse çdo vend anëtar i ASEAN-it atëherë kishte motivime të ndryshme pse dëshironte të bashkohej ose të krijonte ASEAN-in”, tha Marty Natalegawa, ish-Ministër i Jashtëm i Indonezisë
Trump është planifikuar të udhëtojë për në Kuala Lumpur për takimin e udhëheqësve të ASEAN-it që filloi të dielën, më 26 tetor, përpara se të udhëtojë për në Japoni dhe më pas në Korenë e Jugut për forumin e Bashkëpunimit Ekonomik Azi-Paqësor nga 31 tetori deri më 1 nëntor.
Trump, i cili gjithashtu mori pjesë në një takim të ASEAN-it në vitin 2017, do t’i bashkohet disa zyrtarëve të lartë, përfshirë Sekretarin e Shtetit Marco Rubio, Sekretarin e Thesarit Scott Bessent dhe Përfaqësuesin e Tregtisë Jamieson Greer.
"ASEAN ka qenë transformuese në ndryshimin e rolit të vendeve të Azisë Juglindore në kontekstin më të gjerë gjeopolitik. Dikur, vendet e Azisë Juglindore ishin thjesht objekte të rivaliteteve të fuqive të mëdha. Ne vuajtëm nga imponimet dhe betejat ndërmjetësuese midis të ashtuquajturve Lindje dhe Perëndim në një kohë. Por tani, falë ASEAN-it, kemi qenë në gjendje të luajmë gjithnjë e më shumë një rol qendror në formësimin dhe përcaktimin e normave dhe parimeve të sjelljes në rajonin më të gjerë, përtej Azisë Juglindore. Dhe, jo më pak e rëndësishme, mendoj se pika e tretë që doja të theksoja është se si ASEAN ka mundësuar transformimin e ekonomive tona”, tha Marty Natalegawa, ish-Ministër i Jashtëm i Indonezisë, shkruan A2 CNN.
Pjesëmarrës të tjerë përfshijnë kryeministrin kinez Li Qiang, kryeministrin kanadez Mark Carney, presidentin brazilian Luiz Inacio Lula da Silva, presidentin e Afrikës së Jugut Cyril Ramaphosa, kryeministrin australian Anthony Albanese, kryeministrin e ri të Japonisë Sanae Takaichi, si dhe zyrtarë të lartë nga Koreja e Jugut dhe Rusia.
Bessent dhe Greer pritej të mbërrinin në Malajzi përpara vizitës së Trump për t’u takuar me zyrtarë kinezë me qëllim uljen e tensioneve mbi kufizimet e eksportit të metaleve të rralla nga Kina, ndërsa Uashingtoni përgatitej të godiste Pekinin me masa të reja tregtare nëse nuk arrihej një marrëveshje.
"Padyshim, kemi shumë më tepër sfida të ashtuquajtura të shekullit të 21-të, si krimet dhe mundësitë transnacionale, si ekonomia dixhitale e të ngjashme. Dhe do ta gjeni gjithmonë ASEAN-in në ballë të këtyre ndryshimeve — jo vetëm reaktiv, por edhe transformues në formësimin dhe modelimin e tyre. Dhe e përmenda edhe më parë se si përshtatemi në aspektin e anëtarësisë sonë. Anëtarët fillestarë të ASEAN-it ishin vetëm pesë, por gjatë viteve dhe dekadave ne zgjeruam për të përfshirë Vietnamin, Laosin, Mianmarin dhe Kamboxhian. Dhe nuk kishte ndonjë ndjenjë triumfalizmi sikur njëra palë kishte fituar mbi tjetrën. Ne u zgjeruam dhe tani Timori Lindor do të bashkohet. Mendoj se kjo përfaqëson një cilësi unike, adaptive që zotëron ASEAN, e cila është jashtëzakonisht e rëndësishme në një botë të shënuar nga ndryshime të shpejta”, tha Marty Natalegawa, ish-Ministër i Jashtëm i Indonezisë.
Zëvendëskryeministri kinez He Lifeng, zyrtari më i lartë ekonomik i Pekinit, do të takohet me Bessent dhe Greer në Malajzi për bisedime tregtare nga 24 deri më 27 tetor, njoftoi Ministria e Tregtisë e Kinës. Tensionet tregtare midis dy ekonomive më të mëdha në botë janë përshkallëzuar në javët e fundit pas muajsh qetësie relative, duke kërcënuar të prishin një takim të pritur midis Trump dhe presidentit kinez Xi Jinping në Korenë e Jugut javën e ardhshme.
Në samit, Tajlanda dhe Kamboxhia pritet të nënshkruajnë një marrëveshje më të gjerë armëpushimi për mosmarrëveshjen e tyre kufitare, pas një konflikti vdekjeprurës pesëditor në korrik. Kryeministri malajzian Anëar Ibrahim dhe Trump — telefonatat e të cilëve thyen një bllokim në përpjekjet për t’i dhënë fund përleshjeve — ndihmuan në ndërmjetësimin e një armëpushimi fillestar më 28 korrik, duke bërë që Kamboxhia të nominonte presidentin e SHBA-së për Çmimin Nobel për Paqen. Ministri i Jashtëm i Malajzisë tha se Trump “mezi pret” të jetë dëshmitar i ceremonisë së nënshkrimit gjatë takimit të ASEAN-it.
Malajzia do të mbajë gjithashtu një samit të udhëheqësve të Partneritetit Ekonomik Gjithëpërfshirës Rajonal (RCEP) – i pari për bllokun që nga marrëveshja fillestare tregtare në vitin 2020 – ku grupi do të shqyrtojë shtimin e anëtarëve të rinj dhe mënyrat për të përmirësuar flukset tregtare.
RCEP, që përfshin të 10 anëtarët e ASEAN-it, si dhe Kinën, Japoninë, Korenë e Jugut, Australinë dhe Zelandën e Re, është blloku më i madh tregtar në botë, duke mbuluar gati një të tretën e popullsisë globale dhe rreth 30% të produktit të brendshëm bruto botëror.
"Dhe kur flasim për qendrën e ASEAN-it, shpesh kjo sugjeron sikur po i referohemi vendit të ASEAN-it brenda shtytjes dhe tërheqjes gjeopolitike më të gjerë. Kjo është një sfidë që duhet ta kapërcejmë, sepse ASEAN, gjatë dekadave, është përballur me shtytje dhe tërheqje të tilla, duke shprehur dëshirën për të mos zgjedhur anë, për të ushtruar autonomi dhe për të qenë një grup vendesh që mund të mblidhen e të sjellin fuqitë e ndryshme brenda familjes ASEAN. Kjo sfidë mbetet dhe do të bëhet vetëm më akute, sepse në të gjithë fqinjësinë tonë, ASEAN përballet pothuajse si një hark paqëndrueshmërie”, tha Marty Natalegawa, ish-Ministër i Jashtëm i Indonezisë.
Blloku shihet nga disa analistë si një tampon i mundshëm kundër tarifave të vendosura nga SHBA-ja, megjithëse dispozitat e tij konsiderohen më të dobëta se disa marrëveshje të tjera tregtare rajonale për shkak të interesave konkurruese ndërmjet anëtarëve.
ASEAN do të pranojë zyrtarisht Timorin Lindor si anëtarin e tij të 11-të më 26 tetor, duke i dhënë fund një procesi pranimi që nisi më shumë se një dekadë më parë. Timori Lindor, kombi më i varfër i Azisë Juglindore me rreth 1.4 milion banorë, aplikoi për t’u bërë pjesë e ASEAN-it në vitin 2011 dhe iu dha statusi i vëzhguesit në vitin 2022. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
