Ndërsa udhëheqësit botërorë mblidhen në Nju Jork këtë javë për Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, fokusi i tyre do të jetë në krizat e menjëhershme, duke përfshirë Gazën dhe Ukrainën, me të dyja konfliktet që tani pritet të zgjasin deri në pjesën e mbetur të këtij viti dhe deri në vitin 2026.
Brett McGurk, një analist i çështjeve globale të CNN-së, i cili shërbeu në pozicione të larta të sigurisë kombëtare nën presidentët George Ë. Bush, Barack Obama, Donald Trump dhe Joe Biden, thotë se ka marrë pjesë në takime të shumta të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së me presidentë të të dyja partive politike. Çështjet kanë tendencë të dominohen nga titujt kryesorë të lajmeve aktuale, por duke parë prapa, historia e atyre takimeve shpesh është ajo që nuk është mbuluar, dhe jo ajo që është mbuluar.
Në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në vitin 2013, për shembull, askush nuk parashikoi që viti pasardhës do të dominohej nga plaga globale e ISIS-it. Dhjetë vjet më vonë, në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në vitin 2023, askush nuk parashikoi që brenda pak javësh, Hamasi do të sulmonte Izraelin dhe do të ndezte Lindjen e Mesme. Ngjashëm, në vitin 2019, askush nuk parashikoi një pandemi globale që së shpejti do të ndryshonte mënyrën tonë të jetesës, shkruan McGurk.
Analisti i CNN thekson se ky vit nuk duket ndryshe, sepse nëse shikojmë përpara, ritmi i pandërprerë i ngjarjeve të sotme në çështjet globale mund të jetë një meze për atë që do të vijë.
Në Gaza, ky vit filloi me premtimin e një marrëveshjeje armëpushimi trefazëshe për të siguruar lirimin e të gjithë pengjeve dhe për t'i dhënë fund luftës. Kjo marrëveshje u prish në mars, pas fazës së parë, dhe që atëherë, kemi parë bisedime të bllokuara së bashku me një krizë humanitare, operacionet më të mëdha ushtarake izraelite të luftës dhe pengje që mbahen ende.
McGurk thekson se sot, nuk ka asnjë fund të menjëhershëm në horizont, ose një marrëveshje se çfarë duhet bërë më pas.
Në Nju Jork, disa vende të udhëhequra nga Franca dhe Mbretëria e Bashkuar njohën një shtet palestinez me kufij dhe atribute sovraniteti që do të përcaktohen në një moment të largët në të ardhmen. Këto vende i bën thirrje gjithashtu Hamasit të dorëzohet dhe të çarmatoset - diçka që do t'i jepte fund luftës përgjithmonë - por ato nuk kanë aftësinë për ta arritur këtë rezultat.
Fatkeqësisht, këto lëvizje simbolike mund ta përkeqësojnë situatën. Ato do të shkaktojnë kundërveprime nga Izraeli në Bregun Perëndimor dhe do të ngurtësojnë kërkesat e Hamasit në përputhje me pikëpamjen e tyre të shtrembëruar botërore se 7 tetori ia vlente si kosto për jetët e palestinezëve në Gaza - duke e bërë një zgjidhje të mundshme të kësaj lufte të tmerrshme edhe më të vështirë për t'u arritur në mënyrë diplomatike.
Në Ukrainë, ky vit ka parë zigzage nga Uashingtoni me thirrje për një armëpushim të njëanshëm të zëvendësuara nga thirrje për një marrëveshje gjithëpërfshirëse, mbështetje ushtarake për Ukrainën e ndaluar dhe më pas të rifilluar, dhe sanksione kundër Rusisë të kërcënuara, por që nuk u zbatuan kurrë.
Samitet e nivelit të lartë të Presidentit Donald Trump në gusht, me Presidentin rus Vladimir Putin në Alaska dhe aleatët europianë në Uashington, shërbyen për të nxjerrë në pah qëllimet maksimaliste të Putinit, ndërsa ai kërkon të fitojë tokë që nuk ka mundur ta pushtojë në fushën e betejës dhe të sigurojë që Ukraina të mos mund të mbrohet nga pushtimet e ardhshme ruse.
Ukraina nuk do t'i pranojë kurrë kushte të tilla, duke e lënë diplomacinë në mëshirë të fatit. Madje Trump bëri një kthesë të fortë në qëdrime, kur konfirmoi në OKB se Ukraina mund ta fitojë luftën dhe mund të rimarrë rajonet e pushtuara.
Asgjë nga ajo që u tha ose u bë në Nju Jork këtë javë nuk do ta ndryshojë qasjen e Putinit, ndërsa Ukraina tani pret një dimër të acartë dhe disa nga sulmet më të mëdha ruse të të gjithë luftës. Në fund të fundit, ka shumë diskutime rreth Gazës dhe Ukrainës në Nju Jork këtë javë, por nuk priten iniciativa që mund të ndihmojnë në qetësimin ose zgjidhjen e ndonjërit prej këtyre konflikteve.
Tani krahasoni takimin performues të udhëheqësve të kësaj jave në Nju Jork me një samit të mbajtur tre javë më parë në Pekin, siç u tha, për të përkujtuar 80-vjetorin e përfundimit të Luftës së Dytë Botërore. Pamjet ishin mbresëlënëse me Presidentin e Rusisë Putin, Presidentin e Kinës Xi Jinping dhe udhëheqësin e Koresë së Veriut Kim-Jong Un, të përqafuar drejt qëllimeve të përbashkëta globale, së bashku me Presidentin e Iranit Masoud Pezeshkian.
Kjo aleancë vendesh, Kinë-Rusi-Iran-Kore e Veriut, nuk është vetëm simbolike. Ajo po formëson në mënyrë aktive realitetet globale në kundërshtim me Shtetet e Bashkuara, me Ukrainën si vijën aktuale të frontit. Koreja e Veriut ka dërguar dhjetëra mijëra ushtarë për të luftuar përkrah trupave ruse kundër Ukrainës. Irani ka siguruar dronë dhe ka transferuar teknologji për Rusinë që tani të prodhojë masivisht dronë iranianë brenda Rusisë, duke çuar në sulmet e shumta të nisura në Ukrainë gjatë gjashtë muajve të fundit. Kina mbetet blerësi më i madh i produkteve energjetike ruse, duke ndihmuar në financimin e luftës dhe në mbështetjen e ekonomisë së Rusisë.
Tani merrni parasysh që Xi i ka urdhëruar Ushtrisë Çlirimtare Popullore të Kinës të përgatitet për një pushtim të mundshëm të Tajvanit deri në vitin 2027, një ngjarje që do të ishte vërtet kataklizmike, me vlerësime për një tronditje ekonomike globale prej rreth 10 trilionë dollarësh dhe ndërprerje të furnizimit me gjysmëpërçues të përparuar që mbështesin jetesën tonë të përditshme. A mund të shikojmë prapa pas disa vitesh dhe të pyesim veten se si askush në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në vitin 2025 nuk po e diskutonte këtë mundësi?
Deri më sot, shumica e ekspertëve nuk vlerësojnë se Xi do të urdhëronte një pushtim kaq shpejt, dhe ai mund të mos e bëjë kurrë këtë, duke preferuar në vend të kësaj operacione jo-ushtarake të zonës gri, të tilla si sulmet kibernetike, propaganda, ushtrimet ushtarake, presioni ekonomik dhe izolimi diplomatik. Qëllimi është që të gërryhet vazhdimisht besimi i Taipeit derisa të detyrohet të pranojë bashkimin e plotë me kontinentin pa pasur nevojë për një luftë në shkallë të plotë.
Por shanset e një pushtimi janë deri në 35 për qind, sipas firmës së vlerësimit të riskut Global Guardian, dhe rriten më tej ndërsa Pekini ndërton gatishmërinë e tij ushtarake.
Me çdo muaj që kalon, Xi, ashtu si Putini ndaj Ukrainës, do të llogarisë mundësitë dhe kostot në ndjekje të qëllimeve të deklaruara qartë ndaj Tajvanit.
Nëse aleanca Kinë-Rusi-Iran-Kore e Veriut po forcohet muaj pas muaji dhe Putini përballet me kosto në rënie për luftën e tij agresive në Ukrainë, rreziqet e qasjes më agresive të Xi ndaj Tajvanit do të rriten, ashtu si edhe agresioni nga anëtarët e tjerë të aksit të ri global, duke përfshirë ambiciet hegjemonike të Iranit në Lindjen e Mesme dhe sjelljet e çrregullta të Koresë së Veriut në gadishullin Korean.
Presidenti Trump, kur iu bë një pyetje në lidhje me imazhet nga samiti i Pekinit, tha: “Ata shpresonin se unë po i shikoja.” Më vonë ai shkroi në Truth Social, në një mesazh drejtuar Xi-së, “jepni përshëndetjet e mia më të ngrohta Vladamir Putin dhe Kim Jong Un, ndërsa komplotoni kundër Shteteve të Bashkuara të Amerikës.”
Presidenti kishte të drejtë për sa i përket qëllimit të këtij takimi. Këta udhëheqës i dërguan një mesazh Uashingtonit. Pyetja tani është se çfarë mesazhi do të dërgojë Uashingtoni mbrapsht.
I formuluar në këtë mënyrë, viti i dytë i mandatit të dytë të Trump po formësohet si një portë historike drejt një bote konsolidimi dhe stabiliteti, ose një bote me çrregullim dhe konflikt në rritje. Nëse rreziqet dhe kostot e agresionit përtej kufijve ulen për Putinin dhe udhëheqësit e tjerë të Kinë-Rusi-Iran-Kore e Veriut, atëherë mund të presim të dytën. Nëse kostot rriten dhe rrjeti i aleancave të mbajtura historikisht nga SHBA-të forcohet - nga NATO, në Japoni, Korenë e Jugut, Australi, Zelandën e Re dhe Filipinet - prisni të parën, shkruan analisti i CNN.
Shtojini kësaj edhe garën e vazhdueshme midis SHBA-së dhe Kinës në inteligjencën artificiale, më e afërta që kemi arritur me një konkurrencë ekzistenciale teknologjike që nga Lufta e Ftohtë, dhe tavolina është e vendosur që viti 2026 të jetë ndoshta një nga vitet më vendimtare të një brezi.
Presidenti Trump shpesh flet për konfliktin në Ukrainë si një barrë që ai trashëgoi dhe një problem që lidhet vetëm me luftimet në Ukrainën lindore. Disa nga këshilltarët e tij kryesorë e kanë shpërfillur rëndësinë e Ukrainës për interesat amerikane, ose një shpërqendrim nga nevoja për të penguar një konflikt të ardhshëm për Tajvanin. Ky këndvështrim dy-dimensional i humb implikimet globale të konfliktit të Ukrainës, siç u ilustruan në samitin e fundit të Pekinit.
Kryeqytetet e Kinë-Rusi-Iran-Kore e Veriut e shohin qartë Ukrainën si një luftë qendrore për interesat e tyre të ardhshme dhe po veprojnë mbi këtë pikëpamje. Në mënyrë të ngjashme, aleatët amerikanë në Paqësor - veçanërisht Japonia dhe Koreja e Jugut - kanë qenë avokatë të zëshëm të Ukrainës, duke pranuar se një dështim i Rusisë atje do të ndihmonte në frenimin dhe pengimin e ambicieve të Xi-së në rajonin e tyre.
Prandaj, një strateg që e sheh vitin e ardhshëm duhet të mendojë në mënyrë tredimensionale dhe të punojë për të konsoliduar mbështetjen për Ukrainën me kostot ekonomike në rritje për Rusinë, ndërkohë që ndjek në mënyrë agresive një zgjidhje të negociuar që i jep fund luftës. Ngjashëm, në Lindjen e Mesme, përfundimi i luftës në Gaza dhe kthimi në një axhendë të integrimit rajonal mbetet thelbësor për paqen në atë rajon dhe globalisht, me Iranin e kufizuar më tej.
Nëse të dy konfliktet vazhdojnë të përkeqësohen, pa asnjë zgjidhje në horizont, shtresat e rendit global do të shqyhen më tej, me aleancën Kinë-Rusi-Iran-Kore e Veriut që do të pohojë gjithnjë e më shumë avantazh në rajone të shumta të botës.
Ky është skenari që pak veta e diskutuan në Nju Jork këtë javë, megjithatë mund të jetë pyetja më qendrore për të ardhmen e sigurisë globale dhe pozicionin e Amerikës në botë.
(A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
