Konventa për Gjenocidin e vitit 1948 e përcakton gjenocidin si krime te kryera me qëllim shkatërrimin, tërësisht ose pjesërisht, të një grupi kombëtar, etnik, racor ose fetar, si të tillë". Tre raste deri më tani kanë përmbushur kriteret e përcaktuara nga gjykata ndërkombëtare për gjenocidin. Ato janë: masakra e pakica veçampe dhe vietnameze nga Khmerët e Kuq në vitet 1970, të cilët rezultuan në rreth 1.7 milion të vdekur; vrasja masive e rebelëve Tutsi në Ruandë në vitin 1994 qe la mbi 800 mijë të vdekur; dhe masakra e Srebrenicës në vitin 1995 me rreth 8 mijë burra dhe djem myslimanë te vrare në Bosnjë.
"Gjenocidi përkufizohet në Konventën e Gjenocidit të vitit1948, në të cilën shumica e shteteve janë palë, dhe përfshin çdo akt, si vrasja, shkaktimi i dëmeve serioze, shkatërrimi i kushteve të jetesës, por çështja është se duhet të kryhet me qëllim shkatërrimin e plotë ose të pjesshëm të një grupi kombëtar, etnik, racor ose fetar. Pra, ky qëllim është ajo që e dallon gjenocidin nga krimet e tjera ndërkombëtare, nuk ka të bëjë me shkallën e vrasjes, por me qëllimin për të eliminuar ekzistencën e grupit", tha Devika Hovel, Studiuese e të Drejtës Ndërkombëtare Publike, LSE.
Veprat penale që përbëjnë gjenocid përfshijnë vrasjen e anëtarëve të grupit, shkaktimin e dëmtimeve të rënda trupore ose mendore, krijimin e kushteve të llogaritura për t'i shkatërruar ata, parandalimin e lindjeve ose transferimin me forcë të fëmijëve në grupe të tjera etnike. Për të vërtetuar gjenocidin, prokurorët duhet së pari të tregojnë se viktimat ishin pjesë e një grupi të dallueshëm kombëtar, etnik, racor ose fetar.
Kjo përjashton grupet e synuara për bindje politike. Gjenocidi është më i vështirë për t’u treguar sesa shkeljet e tjera të së drejtës ndërkombëtare humanitare, siç janë krimet e luftës dhe krimet kundër njerëzimit, sepse kërkon prova të qëllimit specifik.
"Gjenocidi është i njohur për vështirësinë e tij për t'u provuar, pragu ligjor është jashtëzakonisht i vështirë pikërisht për shkak të seriozitetit të akuzës dhe implikimeve si për shtetet ashtu edhe për individët e shpallur fajtorë për gjenocid. Gjetjet më autoritative deri më sot vijnë nga gjykatat dhe tribunalet ndërkombëtare, si dhe nga gjykatat kombëtare që ushtrojnë juridiksion universal. Rastet që kanë gjetur gjenocid kanë ardhur nga Gjykata Ndërkombëtare për Tribunalin e Ruandës, i cili dha 61 dënime, më shumë për gjenocid, Gjykata dënoi disa individë për rolin e tyre në masakrën e Srebrenicës, ku u ekzekutuan mbi 8 mijë burra dhe djem myslimanë boshnjakë. Gj ykataka marrë vendime në lidhje me gjenocidin, veçanërisht në vendimin e saj të vitit 2007 në Bosnjë dhe Serbi, por atje, ndërsa konfirmoi se kishte ndodhur gjenocid, ajo vendosi se Serbia nuk ishte drejtpërdrejt përgjegjëse, por kishte dështuar të parandalonte gjenocidin", tha Devika Hovel, Studiuese e të Drejtës Ndërkombëtare Publike, LSE.
Gjykata Ndërkombëtare Penale për Ruandën dënoi dhjetëra zyrtarë të lartë, të gjithë nga grupimi Hutu, për gjenocid kundër Tutsive. Kur ish-kryetari i bashkisë së Ruandës, Jean-Paul Akayesu, u shpall fajtor për krime në vitin 1998, gjykata u bë tribunali i parë ndërkombëtar që interpretoi përkufizimin e gjenocidit të përcaktuar në Konventën e Gjenocidit të vitit 1948.
"Pra, ka disa procedura aktive për gjenocid. Gjykata Ndërkombëtare Penale po heton Mianmarin dhe Sudanin për gjenocid. Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë aktualisht po dëgjon çështjet e ngritura nga Gambia kundër Mianmarit dhe një tjetër nga Afrika e Jugut kundër Izraelit, dhe të dyja pretendojnë gjenocid. Pra, ajo që është unike sot është se gjenocidi po gjykohet gjithnjë e më shumë jo vetëm pas faktit, por edhe ndërsa ai po zhvillohet. Rregullat e gjykatës po përdorin gjithashtu masa të përkohshme për të parandaluar dëme të mëtejshme", tha Devika Hovel, Studiuese e të Drejtës Ndërkombëtare Publike, LSE.
Në vitin 2018, një gjykatë hibride e OKB-së dhe Kamboxhias shpalli fajtorë për gjenocid dy udhëheqës të Khmerve të Kuq të Kamboxhias pas vitesh debati nëse "Fushat e Vrasjes" përbënin gjenocid. Gjyqtarët vendosën se organizata e Khmerëve të Kuq kishte një politikë për të synuar Çhampet dhe Vietnamezët për të krijuar "një shoqëri ateiste dhe homogjene".
Gjykata Ndërkombëtare e Krimeve për ish-Jugosllavinë dënoi disa figura kyçe të gjenocidit për rolet e tyre në vrasjet e Srebrenicës gjatë luftërave ballkanike të viteve 1990. Ata përfshijnë komandantin ushtarak serb të Bosnjës gjatë kohës së luftës Ratko Mlladiç dhe udhëheqësin politik serb të Bosnjës Radovan Karaxhiç.
Ish-Presidenti jugosllav Slobodan Millosheviç vdiq në paraburgim para se të përfundonte gjyqi i tij për gjenocid.
"Gjykatat mund të mbështeten në prova rrethanore, modele sjelljeje, dokumente planifikimi, urdhra nga udhëheqja. Deklarata publike nga zyrtarë. Pra, në raste si Ruanda dhe Srebrenica, gjenocidi u përcaktua nga një kombinim i deklaratave të drejtpërdrejta, modeleve sistematike të dhunës, shënjestrimit të elementëve thelbësorë të mbijetesës së një grupi dhe sot e njëjta metodologji zbatohet në rastet në vazhdim, përfshirë raportin aktual", tha Devika Hovel, Studiuese e të Drejtës Ndërkombëtare Publike, LSE.
Një Komision Hetimor i Kombeve të Bashkuara arriti në përfundimin të martën më 16 shtator se Izraeli ka kryer gjenocid në Gaza dhe se zyrtarë të lartë izraelitë, përfshirë kryeministrin Benjamin Netanyahu, i nxitën këto akte - akuza që Izraeli i quajti skandaloze.
"Ky raport është ligjërisht i rëndësishëm. Është hera e parë që një organ i mandatuar nga OKB-ja ka arritur në përfundimin se Izraeli po kryen gjenocid, bazuar në prova të drejtpërdrejta, siç janë deklaratat publike nga zyrtarë të lartë dhe provat rrethanore të nxjerra nga vetë fushata ushtarake. Do të theksoja se, ndërsa nuk është një vendim gjyqësor, ai ka peshë të vërtetë. Ai do të informojë procedurat e vazhdueshme në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë dhe mund të formësojë ndjekjet penale të ardhshme të GJPN-së. Ai gjithashtu aktivizon detyrime ligjore për shtetet e tjera, që të mos jenë bashkëfajtor, të mos furnizojnë me armë dhe të ndërmarrin veprime për të parandaluar dhe ndëshkuar gjenocidin".
Raporti i OKB-së, i publikuar ndërsa Izraeli njoftoi fillimin e një operacioni tokësor në Qytetin e Gazës, citon shembuj të shkallës së vrasjeve, bllokimeve të ndihmave, zhvendosjes së detyruar dhe shkatërrimit të një klinike fertiliteti për të mbështetur gjetjet e tij për gjenocid, duke i shtuar zërin një shoqate studiuesish dhe grupeve të të drejtave të njeriut që kanë arritur në të njëjtin përfundim. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
