Si trajtohen partitë djathtiste në vendet evropiane?

Si duhet të merremi me partitë populiste ose ekstreme të krahut të djathtë? Kjo pyetje po bëhet në shumë vende evropiane. Në parim, ekzistojnë dy mundësi: t'i pranojmë ato ose të luftojmë kundër tyre.

Holanda: "muri mbrojtës" është i rëndësishëm, por nuk mjafton

Pse pësoi një humbje të tillë, u pyet Geert Wilders menjëherë pas publikimit të rezultateve të para të zgjedhjeve parlamentare në Holandë. Ky populist i krahut të djathtë e analizoi situatën në mënyrë të habitshme dhe hapur: "Mendoj se shumë njerëz menduan: Epo, nëse të gjitha partitë thonë se nuk do të bashkëpunojnë me të, atëherë ndoshta është më mirë t'ia japim votën tonë partisë që ka një shans për të qeverisur".

Me fjalë të tjera: këtë herë i ashtuquajturi "muri mbrojtës" qëndroi - të gjitha partitë kryesore përjashtuan bashkëpunimin me Wilders. Dy vjet më parë, ishte ndryshe, dhe Wilders arriti një sukses spektakolar zgjedhor.

Por kjo tregoi edhe sa vijon: megjithëse në ato pak muaj ndërsa partia e tij ishte në pushtet, sipas mendimit të përgjithshëm, ai nuk arriti asgjë, kjo pothuajse nuk e dëmtoi. Ai humbi disa vende, por ai mbetet një nga forcat më të forta politike.

"Supozimi se krahu i djathtë do të humbasë në planin afatgjatë, sepse shihet se nuk po ia del mbanë në qeveri është një keqkuptim themelor", thotë historiani gjermano-britanik prof. Frank Trentmann nga Londra, autor i librit të botuar së fundmi "Republika e Bllokuar". "Pas populizmit të krahut të djathtë qëndron një bërthamë votuesish që nuk i marrin fare në konsideratë partitë e tjera."

Austria: magjia që nuk funksionoi

Partia e Lirisë së Austrisë(FPÖ) nën udhëheqjen e Jörg Haider në vitet 1980 u konsiderua si partia e parë populiste e krahut të djathtë në Evropë. Partia Popullore Austriake (ÖVP), konservatore tradicionale, fillimisht ndoqi një politikë distancimi, por në vitet 2000 hyri në një koalicion me FPÖ për herë të parë.

Shpresa ishte që votuesit do të shihnin se as FPÖ nuk mund të bënte mrekulli. Por a funksionoi?

Është e vërtetë që FPÖ herë pas here ka humbur mbështetje, për shembull pas skandalit të korrupsionit "Ibiza", por kjo nuk ka zgjatur kurrë shumë. "E shoh këtë si pyetjen kryesore: a funksionon përfshirja e krahut të djathtë si një mënyrë për t'i dobësuar dhe qetësuar ata”, thotë Sebastian Enskat, autor i një studimi të botuar së fundmi nga Fondacioni Konrad Adenauer mbi trajtimin e partive populiste të krahut të djathtë në Evropë.

Ai thekson: "Duhet thënë: ekziston ky efekt zhgënjimi - por ai është jetëshkurtër. Nëse shikoni se sa i madh ishte skandali "Ibiza”, është e habitshme se sa shpejt u rikuperua FPÖ dhe tani qëndron në mbi 35 përqind në sondazhe.”

Britania e Madhe: Efekti i kundërt

Në Britaninë e Madhe, partia e populistit të krahut të djathtë Nigel Farage kryeson aktualisht në të gjitha sondazhet. Kryeministri laburist Keir Starmer përgjigjet duke përvetësuar pjesërisht retorikën e së djathtës. Kështu, ai njoftoi se do të "i jepte fund eksperimentit të kufijve të hapur" dhe do të mbyllte "kapitullin e pandershëm" të emigracionit të paligjshëm.

Por kjo nuk e ka ndihmuar laburistin në sondazhe deri më tani, dhe Trentmann nuk beson se kjo do të ndryshojë: "Ne kemi statistika shumë të qarta që tregojnë se që nga fundi i viteve 1980, partitë konservatore dhe të qendrës në vendet evropiane kanë humbur vota nga krahu i djathtë kur janë afruar më shumë me të djathtën. Përpjekja për t'i hequr terren të djathtës në migracionin përmes politikave më të rrepta ka dhënë efekt të kundërt."

Greqia dhe Spanja: Injorimi i së djathtës

Shembujt më të suksesshëm të qëndrimeve të krahut të djathtë që Enskat gjeti në studimin e tij janë Greqia dhe Spanja. "Sipas mendimit tim, të merresh vazhdimisht me populistët e krahut të djathtë është kundërproduktive - dhe është ndryshe në ato vende. Atje, partitë e qendrës së djathtë janë më të shqetësuara për veten e tyre - me menaxhimin e cilësisë, nëse janë në pushtet, por edhe me programin dhe inovacionet e tyre politike."

Partitë atje në përgjithësi ndjekin rrugën e tyre dhe, në mënyrë figurative, i lënë mënjanë të djathtët. Nga ana tjetër, "debati aktual gjerman mbi pamjen e qyteteve" e ka vënë vazhdimisht AfD-në në qendër të vëmendjes për javë të tëra, paralajmëron Enskat.

Po Gjermania?

Kryetari i CDU-së Friedrich Merz mban një "mur mbrojtës" në Gjermani dhe refuzon çdo bashkëpunim me Alternativën për Gjermaninë (AfD). Në të njëjtën kohë, ai po përpiqet të merret me tema që janë me interes për votuesite AfD-së. Por kjo deri më tani nuk ka çuar në një rënie të popullaritetit të AfD-së në sondazhe, përkundrazi.

Një shpjegim mund të jetë se një pjesë e madhe e votuesve të AfD-së nuk mund të kthehen më te partitë e qendrës. Një tjetër sondazh nga Fondacioni Konrad Adenauer zbuloi se bërthama e votuesve të rregullt të AfD-së tani përbën pjesën më të madhe të çdo partie - 70 përqind e votuesve të AfD-së thonë se nuk mund ta imagjinojnë më të votojnë për një parti tjetër.

"Këta tregues janë dukshëm më të ulët për të gjitha partitë e tjera", thotë Enskat. "Faktori i 'votuesve të protestës' ka rënë gjithnjë e më shumë me kalimin e kohës." Sipas këtij studimi, potenciali i partive të Unionit (CDU/CSU) midis votuesve të AfD-së është vetëm rreth dhjetë përqind.

Ekspertët: Problemet duhen zgjidhur hapur dhe me ndershmëri

Sipas historianit Trentmann, pyetja kryesore është se si partitë e qendrës mund të rimarrin kontrollin mbi problemet e mëdha sociale. "Le të marrim shembullin e mungesës së strehimit. Këtu, partitë e krahut të djathtë thonë: 'Është për shkak të shumë emigrantëve'."

Kjo deklaratë shpesh merret nga partitë e tjera, thekson Trentmann. Analiza e tij: "Kjo është krejtësisht e gabuar. Në vend të kësaj, partitë tradicionale popullore duhet të thonë: Jo, kjo është ndryshe. Ne bëmë gabime të mëdha në të kaluarën dhe kjo është arsyeja pse u ndërtuan shumë pak apartamente. Përveç kësaj, ka gjithnjë e më shumë familje me një person. Këto probleme nuk do të zhduken nëse kryejmë më shumë dëbime.”

Trentmann është i bindur se një komunikim i tillë i hapur dhe i ndershëm do të ishte mënyra më premtuese për të mbajtur votuesit e tyre dhe për të fituar votues të tjerë, të pavendosur dhe abstenues përpara se të shkojnë në kampin e krahut të djathtë. DW (A2 Televizion)