Sanksionet perëndimore kundër oligarkëve rusë, nga ngrirja e llogarive bankare deri te konfiskimi i megajahteve të ankoruara jashtë vendit, nga ndalimet e qëndrimit deri te sekuestrimi i bizneseve, kishin një objektiv të fshehur politik: të mbillnin pakënaqësi midis fuqive ekonomike të Moskës, në mënyrë që ato të bënin presion mbi Vladimir Putinin që t'i jepte fund luftës në Ukrainë ose edhe ta rrëzonte atë. Pas gati katër vitesh konflikti, mund të thuhet se kjo strategji, e iniciuar nga Joe Biden dhe e vazhduar nga Donald Trump, të dyja me ndihmën e Evropës, nuk ka funksionuar. Duke përdorur një përzierje karrotash dhe shkopinjsh, presidenti rus ka arritur t'i mbajë të lumtur njerëzit më të pasur të vendit të tij: që nga fillimi i pushtimit, ata janë bërë më të pasur në përgjithësi, siç dëshmohet nga numri rekord i miliarderëve në Rusi; dhe çdo shenjë mospajtimi është shtypur menjëherë dhe rëndë.
Për të vlerësuar efektin e karotës së Putinit, BBC shqyrton renditjen vjetore të revistës Forbes të më të pasurve në botë. Në vitin 2022, vitin kur filloi pushtimi i Ukrainës, numri i miliarderëve rusë kishte rënë nga 117 në 83, me një humbje totale prej 263 miliardë dollarësh, ekuivalente me një rënie mesatare prej 27 për qind të pasurisë së secilit oligark, si rezultat i luftës, sanksioneve dhe rënies që rezultoi në rublën. Por në vitet 2023 dhe 2024, falë investimeve masive të Moskës në industrinë ushtarake, në të cilën më shumë se gjysma e oligarkëve luajnë një rol, ekonomia ruse u rrit me 4 për qind në vit, duke i lejuar ata të rrisin xhiron dhe fitimet, edhe kur nuk investuan drejtpërdrejt në sektorin e mbrojtjes. Rezultati: Deri në vitin 2025, numri i miliarderëve rusë në listën e Forbes ishte rritur në 140, më i larti ndonjëherë, me një pasuri kolektive të vlerësuar në 580 miliardë dollarë, vetëm 3 miliardë dollarë më pak se pasuria e tyre maksimale, e arritur në vitin 2021, vitin para luftës.
Megjithatë, për të krijuar një ide se çfarë shkopi mban Putini, mjafton të marrim në konsideratë rastin e Oleg Tinkov, bankierit miliarder rus i cili, një ditë pasi e quajti pushtimin e Ukrainës "çmenduri" në një postim në Instagram, mori një telefonatë nga emisarët e udhëheqësit të Kremlinit. Gjatë bisedës, atij iu tha se banka e tij, atëherë e dyta më e madhe në Rusi, do të shtetëzohej nëse nuk do të ndërpriste të gjitha lidhjet me Putinin. "Nuk mund të negocioja një çmim", i tha ai New York Times. "Isha si peng; duhej ta pranoja atë që ofrohej."
Një javë më vonë, një kompani e lidhur me Vladimir Potanin, aktualisht njeriu i pestë më i pasur në Rusi dhe një besnik i Kremlinit (një nga kompanitë e tij furnizon nikel për motorët e avionëve luftarakë-bombardues), njoftoi se kishte blerë bankën e Tinkov me një çmim të vlerësuar në 3 përqind të vlerës së saj reale të tregut. Me një të rënë, oligarku që kishte guxuar të kritikonte luftën në Ukrainë - ose më saktë, "operacionin special ushtarak", siç e quan Moska, nëse nuk duam të rrezikojmë një dënim me pesë vjet burg - humbi 9 miliardë dollarë. Menjëherë pas kësaj, ish-bankieri u largua nga Rusia.
Mund të thuhet se Tinkov ishte naiv që kritikoi luftën. Që kur erdhi në pushtet më 31 dhjetor 1999 (pas disa ditësh, do të kalojnë njëzet e gjashtë vjet), Putini nuk ka lënë asnjë dyshim për qëndrimin e tij ndaj oligarkëve: ata mund të vazhdonin të pasuroheshin, por nuk mund të ushtronin më asnjë ndikim politik, ndryshe nga dekada e mëparshme, kur paraardhësi i tij Boris Jelcin, pas grushtit të shtetit të dështuar në verën e vitit 1991 kundër Mikhail Gorbachev dhe rënies së BRSS-së gjashtë muaj më vonë, kishte kërkuar dhe fituar mbështetjen e tyre për të sprapsur një rikthim të mundshëm në pushtet të Partisë Komuniste (një nga arkitektët e grushtit të shtetit të tentuar kundër Gorbachev).
Me një histori të tillë, nuk është çudi që Roman Abramoviç, një tjetër oligark rus që u zhvendos në brigjet e Tamizit para luftës në Ukrainë e shpalli atë person non grata, pranoi pa ankesë sanksionet perëndimore që e detyruan të shiste ekipin e tij të futbollit, Chelsea Football Club, pa qenë në gjendje të fuste në xhep të ardhurat prej 4.25 miliardë paundësh, dhe iu hoq leja e qëndrimit. Ai tani jeton në Izrael, ku mban shtetësinë për shkak të origjinës së tij hebraike, dhe mban, të paktën në sipërfaqe, marrëdhënie të shkëlqyera me Putinin.
Një ditë pas fillimit të pushtimit të Ukrainës, Putini thirri dhjetëra oligarkë në Kremlin: "Shpresoj që në këto kushte të reja", u tha ai atyre, duke aluduar në sanksionet e parashikueshme dhe bojkotin perëndimor, "ne do të vazhdojmë të punojmë së bashku po aq mirë sa më parë dhe me jo më pak efektivitet". Ai nuk kishte nevojë të specifikonte se çfarë do të thoshte kjo. Edhe duke e ditur se pasuria e tyre do të vuante dhe se nuk do të ishin më në gjendje të jetonin midis Londrës, Parisit dhe Rivierës Franceze, asnjë nga miliarderët rusë nuk kundërshtoi.
Ata ndoshta nuk janë shumë të kënaqur me situatën, por deri më tani Putini, duke përdorur një kombinim të karotave dhe shkopinjve, i ka mbajtur larg. Dhe plani i paqes i Trumpit për Ukrainën, i cili përfshin një heqje graduale të sanksioneve si një kompromis për Moskën, mund t'u lejojë oligarkëve të Rusisë, herët a vonë, të kthehen të jetojnë në pallate luksoze në Londër dhe të lundrojnë në jahte të mrekullueshme në Mesdhe, si në kohërat e vjetra. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
