Në një kohë që Shqipëria po përpiqet të përmbyllë negociatat brenda vitit 2027, me qëllim anëtarësimin në BE në 2030-n... sfidat që vendi duhet të kalojë nuk janë të pakta.
Ndaj në këtë rrugë ajo do të ndihmohet nga Suedia. A2CNN zhvilloi një intervistë me Michael Koch, drejtor në Agjencinë Kombëtare të Tregtisë të Suedisë, një nga institucionet më të respektuara për analizën e tregtisë ndërkombëtare në Evropë.
INTERVISTA:
Zoti Koch, faleminderit për mundësinë.. për intervistën. Hera e parë për ju në Tiranë, në Shqipëri. Si ju duket?
Koch: Faleminderit juve për këtë mundësi dhe për mikpritjen. Po, është vizita ime e parë në Tiranë dhe jam shumë i kënaqur që ndodhem këtu. Qyteti më ka bërë një përshtypje shumë të mirë — është i gjallë, modern dhe në të njëjtën kohë i lidhur fort me historinë dhe kulturën e vet. Kam pasur mundësinë të takoj përfaqësues të institucioneve shqiptare dhe më ka bërë shumë përshtypje energjia dhe përkushtimi që shoh për të ecur përpara në procesin e integrimit evropian. Nga këndvështrimi ynë, kjo është shumë inkurajuese. Agjencia Kombëtare e Tregtisë së Suedisë bashkëpunon me shumë vende që ndodhen në faza të ndryshme të afrimit me BE-në, por Shqipëria ka një profil gjithnjë e më aktiv. Më vjen mirë që vizita ime përkon me nisjen e një programi konkret bashkëpunimi, dhe jam shumë i motivuar për ta çuar përpara këtë dialog dhe për të ndihmuar në ndërtimin e kapaciteteve që janë thelbësore për tregtinë moderne dhe të drejtë.
Nga këndvështrimi juaj si përfaqësues i një agjencie që punon ngushtësisht me Bashkimin Evropian në fushën e tregtisë, çfarë duhet të bëjë konkretisht Shqipëria për të përshpejtuar hapat drejt integrimit evropian? Dhe sa real ju duket objektivi ambicioz për të mbyllur me sukses të gjithë kapitujt e negociatave deri në vitin 2027?
Koch: Sa i përket objektivit për mbylljen e kapitujve të negociatave deri në vitin 2027, kjo është një sfidë ambicioze, por e arritshme nëse ka një koordinim të mirë ndërinstitucional, transparencë dhe angazhim të vazhdueshëm politik. Është thelbësore që të gjitha palët të punojnë në mënyrë të koordinuar dhe me përgjegjësi për të mos humbur ritmin. Në fund të fundit, koha është e rëndësishme, por edhe cilësia dhe qëndrueshmëria e reformave janë më të rëndësishme për suksesin afatgjatë të Shqipërisë në BE.
Nga përvoja dhe ekspertiza juaj, cilat janë detyrat kryesore ‘shtëpiake’ që Shqipëria duhet t’i përmbushë sa më shpejt për të përparuar në rrugën e integrimit në Bashkimin Evropian?
Koch: Përshpejtimi i integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian kërkon një angazhim të fortë në disa fusha kyçe. Së pari, është thelbësore të vijojë përkushtimi në reformat thelbësore, sidomos në sundimin e ligjit, luftën kundër korrupsionit dhe forcimin e institucioneve. Këto janë themelet mbi të cilat ndërtohet besimi i partnerëve evropianë. Së dyti, Shqipëria duhet të përqendrohet në harmonizimin e plotë të legjislacionit dhe praktikave me standardet e tregut të vetëm evropian, përfshirë edhe fushën e tregtisë dhe konkurrencës. Kjo do të krijojë një mjedis më të favorshëm për investime dhe do të rrisë integrimin ekonomik.
Cilat janë vështirësitë kryesore që bizneset dhe sipërmarrjet shqiptare do të hasin për t’u konkurruar në mënyrë efektive me homologët e tyre në Bashkimin Evropian, dhe si mund të përgatiten më mirë për këto sfida?
Koch: Bizneset shqiptare përballen me disa sfida të rëndësishme kur hyjnë në një treg konkurrues si ai i Bashkimit Evropian. Së pari, standardet e cilësisë dhe kërkesat rregullatore janë shumë më të larta në BE, dhe për shumë sipërmarrje shqiptare, përputhja me këto kërkesa mund të jetë një proces i vështirë dhe me kosto. Së dyti, konkurrenca në treg është shumë intensive, me kompani të mëdha dhe të konsoliduara që kanë përvojë të gjatë dhe akses më të lehtë në financime, teknologji dhe rrjete distribucioni. Megjithatë, këto sfida shfaqin edhe mundësi për sipërmarrjet shqiptare që janë fleksibël dhe inovative. Ato mund të përfitojnë nga mbështetjet dhe programet e BE-së për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, duke u përqendruar në përmirësimin e cilësisë, përmirësimin e efikasitetit dhe adaptimin me tregun evropian. Në përmbledhje, përgatitja e mirë, investimi në cilësi dhe teknologji, si dhe përdorimi i fondeve evropiane, janë çelësat për të konkurruar me sukses në BE.
Cilat janë mundësitë kryesore që Shqipëria mund të përfitojë nga Plani i Rritjes së Bashkimit Evropian për Ballkanin Perëndimor, si dhe nga programet e tjera të ngjashme, në përpjekjet e saj për zhvillim ekonomik dhe integrim?
Koch: Plani i Rritjes së Bashkimit Evropian për Ballkanin Perëndimor është një mundësi e jashtëzakonshme për Shqipërinë që të përshpejtojë zhvillimin e saj ekonomik dhe të avancojë integrimin në tregun evropian. Ky plan synon të mbështesë investime strategjike në sektorë kyç si infrastruktura, energjia e rinovueshme, digjitalizimi dhe përmirësimi i kapaciteteve institucionale. Përmes këtyre programeve, Shqipëria mund të përfitojë financime të konsiderueshme dhe ekspertizë për të forcuar sektorët që kanë ndikim të madh në konkurrueshmërinë e vendit. Gjithashtu, këto programe i japin mundësinë vendit të zhvillojë një mjedis më të favorshëm për biznesin dhe investitorët, duke krijuar kështu vende pune dhe rritje të qëndrueshme ekonomike. Është shumë e rëndësishme që Shqipëria të vazhdojë të përqendrohet në reformën dhe transparencën, në mënyrë që të përdorë në mënyrë efektive këto fonde dhe të arrijë rezultatet e dëshiruara.
Në një kohë kur lufta e tarifave mes SHBA-së dhe Rusisë, si dhe konflikti mes Izraelit dhe Iranit po ndikojnë në tregjet globale, si mund të ndikojnë këto zhvillime në ekonominë shqiptare? A mund të krijojnë edhe mundësi për Shqipërinë në këtë kontekst?
Koch: Lufta e tarifave midis SHBA-së dhe Rusisë, si dhe tensionet e konfliktit Izrael-Iran, krijojnë një ambient sfidues për tregjet globale dhe për zinxhirët e furnizimit. Këto zhvillime rrisin pasigurinë dhe mund të shkaktojnë çrregullime në tregti dhe në çmimet e energjisë, gjë që mund të ndikojë edhe në ekonominë shqiptare, sidomos për sektorët që varen nga importet apo eksporte. Nga ana tjetër, këto sfida mund të krijojnë edhe mundësi për Shqipërinë, nëse vendi është i përgatitur dhe fleksibël. Për shembull, investitorët mund të kërkojnë alternativa dhe vende të reja për prodhim dhe eksport, duke përfshirë Shqipërinë si një destinacion potencial. Në këtë kuadër, zhvillimi i kapaciteteve institucionale dhe përmirësimi i klimës së biznesit janë thelbësore që Shqipëria të përfitojë nga këto mundësi dhe të zbusë ndikimet negative.
Për t’u rikthyer te Shqipëria dhe integrimi në Bashkimin Evropian, çfarë duhet të bëjë vendi konkretisht për t’u afruar standardeve ekonomike të BE-së, sidomos në aspektin e GDP-së dhe të ardhurave për frymë?
Koch: Për t’u afruar me standardet ekonomike të Bashkimit Evropian, Shqipëria duhet të fokusohet në disa fusha kryesore. Së pari, rritja e qëndrueshme ekonomike është thelbësore për të rritur GDP-në dhe të ardhurat për frymë. Kjo kërkon investime të mëdha në infrastrukturë, arsim dhe teknologji, si dhe krijimin e një mjedisi të favorshëm për bizneset dhe sipërmarrjet. Së dyti, përmirësimi i efikasitetit në sektorin publik dhe lufta kundër korrupsionit janë faktorë kyç për rritjen ekonomike dhe besimin e investitorëve. Reforma në tregun e punës dhe zhvillimi i kapitalit njerëzor gjithashtu luajnë një rol të rëndësishëm në rritjen e të ardhurave për frymë. Në fund, është e rëndësishme që Shqipëria të vazhdojë integrimin ekonomik me Bashkimin Evropian, duke përfituar nga tregu i vetëm dhe instrumentet e tij për të nxitur zhvillimin dhe konkurrencën.
Nga përvoja juaj dhe në kontekstin e integrimit evropian, çfarë masash konkrete duhet të ndërmarrë Shqipëria për të frenuar emigracionin dhe për të krijuar kushte që të rinjtë të qëndrojnë dhe të zhvillohen në vendin e tyre?
Koch: Emigracioni i të rinjve është një plagë e thellë për Shqipërinë dhe për të ardhmen e saj. Nëse Shqipëria nuk krijon mundësi reale për punë dhe jetë dinjitoze, ajo do të humbasë brezin më të talentuar dhe energjik të saj. Kjo nuk është vetëm një sfidë ekonomike, por një sfidë ekzistenciale. Është e domosdoshme të investojmë urgjentisht në arsim, trajnime dhe një klimë biznesi që inkurajon sipërmarrjen dhe inovacionin. Të rinjtë duhet të ndjejnë se kanë një vend dhe një të ardhme këtu, në atdheun e tyre. Nëse nuk e bëjmë këtë, do të humbasim jo vetëm punëtorë, por edhe shpresën për një Shqipëri të fortë dhe të qëndrueshme. Kjo është një betejë për shpirtin e vendit.
Integrimi i Shqipërisë në Bashkimin Evropian nuk është vetëm një proces institucional apo politik, por një sfidë dhe mundësi për të gjithë shqiptarët. Me përkushtim, reforma të thella dhe investime në njerëzit dhe ekonominë, Shqipëria mund të kthehet në një partner të fuqishëm dhe të besueshëm në zemër të Evropës.
Por koha po rrjedh, dhe vendi duhet të veprojë shpejt dhe me vendosmëri në këto hapa. E ardhmja është në dorën e shqiptarëve — dhe ajo kërkon guxim, vizion dhe bashkëpunim të gjithanshëm. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
