Mes një “deti” me lisa të bardhë dhe pishash baltike që lëkunden nga era, rruga të çon gjithnjë e më thellë në pyllin e Parkut Kombëtar Žemaitija në perëndim të Lituanisë. Aty ku sot shtrihet paqja dhe natyra, dikur fshihej një nga sekretet më të errëta të Luftës së Ftohtë, baza bërthamore Plokštinė, e ndërtuar nga Bashkimi Sovjetik për të qenë gati për një sulm shkatërrues ndaj Evropës Perëndimore.
Sot, kjo strukturë dikur top-sekrete është kthyer në një muze tërheqës dhe tronditës, i njohur si Muzeu i Luftës së Ftohtë. Në vitin 2024, rreth 35000 vizitorë nga e gjithë bota zbuluan botën e nëndheshme të bazës: dhoma të fshehta, korridore hermetike dhe një silos raketash që zbret 30 metra nën tokë.
Nga baza bërthamore në atraksion turistik
Plokštinė, e përfunduar në vitin 1962, u ndërtua nga mbi 10000 punëtorë nga të gjitha anët e Bashkimit Sovjetik. E vendosur në një pyll të dendur pranë liqenit Plateliai, zona u zgjodh për karakteristikat ideale që ofronte: tokë e butë për gërmim, popullsi e rrallë dhe ujë i bollshëm për sistemet ftohëse, përcjell A2 CNN. Por ndërtimi i bazës nuk kaloi pa u vënë re. Siç kujton guida vendase Aušra Brazdeikytė, që ka lindur afër bazës, “nuk dinim çfarë armësh mbante baza, por e dinim që ajo ekzistonte. Ushtarët ishin pjesë e përditshmërisë”.
E gjithë struktura ishte rrethuar me tela me gjemba dhe një gardh elektrik prej 3 kilometrash. Sekreti ruhej aq fort, sa SHBA arriti ta zbulonte vetëm në vitin 1978, përmes fotografive satelitore, kur baza tashmë ishte çarmatosur.
Një botë e errët nën tokë
Hyrja në kompleks është ende një vrimë në tokë, mbi të cilën shkruhet në rusisht: “Ju lutem, fshini këpucët”. Brenda korridoreve të ftohta, vizitorët kalojnë përmes sallave tematike që tregojnë fazat e ndryshme të Luftës së Ftohtë. Statuja të Leninit e Stalinit, flamuj me drapër e çekan dhe relikte ushtarake krijojnë një atmosferë të zymtë dhe të frikshme.
Kullat e raketave, 30 metra të thella, janë ndër më mbresëlënësit. Edhe pse kurrë nuk u përdorën për lëshime raketash, viktimat nuk munguan. Një ushtar humbi jetën duke rënë nga lartësia gjatë një kontrolli rutinë, ndërsa dy të tjerë vdiqën gjatë një derdhjeje të acidit nitrik.
Në zemër të kompleksit ndodhet dhe një central elektrik nëndheshëm, i ndërtuar për emergjenca, si dhe një hangar gjigant për karburantin e raketave, vende që sot duken si skenografi nga një lojë kompjuterike post-apokaliptike.
Qyteti fantazmë i ngjitur me bazën
Vetëm pak metra larg ndodhet një qytet ushtarak i braktisur, që dikur strehoi 300 ushtarë dhe oficerë. Në një kthesë ironike të historisë, pas çarmatosjes së bazës, disa nga ndërtesat u kthyen në kamp veror për fëmijë me emrin “Žuvėdra” (Pulëbardha), që funksionoi nga 1979 deri në 1990. Sot, gjurmët e qytetit janë të mbuluara nga bari dhe balta. Hangarët e dikurshëm duken si piramida të humbura në pyll.
Nga hija e së kaluarës në dritën e turizmit
E gjithë kjo tragjedi historike ndodhet në një nga zonat më të bukura të Lituanisë. Parku Kombëtar Žemaitija, përveç historisë, ofron liqene kristal, shtigje ecjeje dhe biçikletash, kampe buzë ujit dhe restorante panoramike. Fshati Plateliai, vetëm 15 minuta nga baza, ka një kishë të drunjtë madhështore të shekullit XVIII, si dhe një muze të veçantë të karnavaleve me maska druri tradicionale.
Ushqimet vendase janë po ashtu një kënaqësi më vete: žemaičių blynai (palaçinka me patate dhe mish), cepelinai (një lloj kulaçi patate me mbushje mishi ose djathi), dhe padyshim, supa e ftohtë šaltibarščiai me panxhar dhe qumësht.
Ajo që dikur ishte sekreti më i madh i rajonit Žemaitija, sot është një mësim i gjallë i historisë dhe një destinacion turistik unik. Lituania ka ditur ta kthejë një plagë të thellë të Luftës së Ftohtë në një mjet edukimi dhe reflektimi. E ndarë mes të kaluarës së errët dhe bukurisë natyrore, kjo pjesë e vendit simbolizon më së miri transformimin nga frika në shpresë. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
