Bjellorusi Ales Bialiatski, si dhe organizata e të drejtave të njeriut “Memorial” nga Rusia dhe organizata nga Ukraina, “Qendra për Liri Civile”, kanë fituar Çmimin Nobel për Paqen.
Në arsyetimin e dhënies së çmimit theksohet se ata, së bashku, kanë bërë një punë të jashtëzakonshme për të dokumentuar krimet e luftës, abuzimet e të drejtave të njeriut dhe pushtetit. Së bashku, avokati nga Bjellorusia dhe dy organizatat, kanë demonstruar rëndësinë e shoqërisë civile për paqen dhe demokracinë.
Ales Bialiatski ishte një nga nismëtarët e lëvizjes demokratike që u shfaq në Bjellorusi në mesin e viteve 1980. Ai ia ka kushtuar jetën e tij promovimit të demokracisë dhe zhvillimit paqësor në vendin e tij. Ndër të tjera, ai themeloi organizatën Viasna (Pranvera) në vitin 1996 në përgjigje të ndryshimeve të diskutueshme kushtetuese që i dhanë presidentit pushtete diktatoriale dhe që shkaktuan demonstrata të gjera. Viasna ofroi mbështetje për demonstruesit e burgosur dhe familjet e tyre. Në vitet që pasuan, Viasna u zhvillua në një organizatë me bazë të gjerë të të drejtave të njeriut që dokumentoi dhe protestoi kundër përdorimit të torturës nga autoritetet kundër të burgosurve politikë.
Autoritetet qeveritare janë përpjekur vazhdimisht të mbyllin gojën e Ales Bialiatskit. Ai u burgos nga viti 2011 deri në vitin 2014. Pas demonstratave në shkallë të gjerë kundër regjimit në vitin 2020, ai u arrestua sërish. Ai është ende në paraburgim pa gjyq. Pavarësisht vështirësive të jashtëzakonshme personale, z. Bialiatski nuk është dorëzuar asnjë centimetër në luftën e tij për të drejtat e njeriut dhe demokracinë në Bjellorusi.
Organizata e të drejtave të njeriut “Memorial” u themelua në vitin 1987 nga aktivistë të të drejtave të njeriut në ish-Bashkimin Sovjetik, të cilët donin të siguronin që viktimat e shtypjes së regjimit komunist të mos harroheshin kurrë. Laureati i Çmimit Nobel për Paqe, Andrei Sakharov, dhe avokatja e të drejtave të njeriut Svetlana Gannushkina ishin midis themeluesve. “Memorial” bazohet në nocionin se përballja me krimet e së kaluarës është thelbësore në parandalimin e krimeve të reja.
Pas rënies së Bashkimit Sovjetik, Memorial u rrit për t'u bërë organizata më e madhe e të drejtave të njeriut në Rusi. Përveç krijimit të një qendre dokumentacioni për viktimat e epokës staliniste, Memorial përpiloi dhe sistemoi informacione mbi shtypjen politike dhe shkeljet e të drejtave të njeriut në Rusi. Memorial u bë burimi më autoritar i informacionit për të burgosurit politikë në burgjet ruse. Organizata ka qenë gjithashtu në ballë të përpjekjeve për të luftuar militarizmin dhe për të promovuar të drejtat e njeriut dhe qeverisjen e bazuar në sundimin e ligjit.
Në dhjetor 2021, autoritetet vendosën që qendra e Memorial të mbyllej përgjithmonë. Mbylljet u bënë efektive në muajt në vijim, por njerëzit pas Memorial refuzojnë të ndalojnë misionin e tyre.
Ndërkohë, Qendra për Liritë Civile u themelua në Kiev në vitin 2007 me qëllim të avancimit të të drejtave të njeriut dhe demokracisë në Ukrainë. Qendra ka marrë një qëndrim për të forcuar shoqërinë civile ukrainase dhe për t'i bërë presion autoriteteve që ta bëjnë Ukrainën një demokraci të plotë. Për ta zhvilluar Ukrainën në një shtet të sunduar nga ligji, Qendra për Liritë Civile ka mbrojtur në mënyrë aktive që Ukraina të lidhet me Gjykatën Penale Ndërkombëtare.
Pas pushtimit rus të Ukrainës në shkurt 2022, Qendra për Liritë Civile është angazhuar në përpjekjet për të identifikuar dhe dokumentuar krimet ruse të luftës kundër popullsisë civile ukrainase. Në bashkëpunim me partnerët ndërkombëtarë, qendra po luan një rol pionier me synimin për t'i vënë fajtorët përgjegjës për krimet e tyre. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
