Të hënën, më 28 prill 2024, një ndërprerje e madhe e energjisë goditi Spanjën, Portugalinë dhe disa zona të Francës jugore, duke lënë miliona njerëz pa energji elektrike, internet dhe transport publik . Rryma është ndërprerë rreth orës 12:50. dhe restaurimi i plotë pritet të zgjasë gjashtë deri në 10 orë, sipas operatorëve vendas. Origjina e saktë e ndërprerjes është ende e paqartë, por hipotezohet një lëkundje e fortë në rrjedhën e energjisë në rrjet dhe nuk është përjashtuar mundësia e një sulmi kibernetik, një hipotezë që tani po hetohet nga autoritetet spanjolle dhe portugeze.
Trafiku hekurudhor u paralizua në të gjithë Spanjën, metroja e Madridit u evakuua dhe fluturimet u anuluan . Autoritetet u kanë bërë thirrje qytetarëve të qëndrojnë në shtëpi dhe të mos udhëtojnë. Komisioni Evropian po monitoron gjithashtu nga afër situatën, në kontakt me autoritetet kombëtare dhe Rrjetin Evropian të Energjisë Elektrike (ENTSO-e).
Në këtë skenar kritik, rrjeti shqiptar i energjisë elektrike funksionon përmes një sistemi të integruar që përfshin prodhimin, transmetimin, shpërndarjen dhe furnizimin me energji elektrike për konsumatorët në të gjithë vendin.
Udhëtimi i gjatë i energjisë
Kur ndezim një llambë ose karikojmë telefonin, nuk mendojmë për udhëtimin e gjatë dhe kompleks që kërkon energjia për të arritur në shtëpitë tona. Në Shqipëri energjia prodhohet kryesisht nga burimet hidrike (hidrocentralet), që përbëjnë mbi 95% të prodhimit total. Hidrocentralet kryesore ndodhen në lumenjtë Drin dhe Mat – si HEC-i i Fierzës, Komanit dhe Vaut të Dejës. Ekzistojnë edhe hidrocentrale të vegjël privatë.
Transmetimi nga tensioni shumë i lartë në tension të ulët
Energjia e prodhuar transmetohet përmes rrjetit të tensionit të lartë (400kV, 220kV dhe 110kV), që administrohet nga Operatori i Sistemit të Transmetimit (OST). Ky rrjet lidh prodhuesit me pikat kryesore të konsumit dhe me rrjetin ndërkombëtar (interkonektorët me Kosovën, Malin e Zi, Greqinë dhe Maqedoninë e Veriut).
Pas transmetimit, energjia kalon në rrjetin e tensionit të mesëm dhe të ulët, që administrohet nga Operatori i Shpërndarjes së Energjisë Elektrike (OSHEE Group). Ky rrjet shpërndan energjinë drejt konsumatorëve familjarë, bizneseve dhe institucioneve.
Sistemi rregullohet nga Enti Rregullator i Energjisë (ERE), i cili vendos çmimet për furnizimin publik, licencon aktorët e tregut dhe garanton konkurrencë dhe transparencë.
Vitet e fundit, Shqipëria ka shtuar edhe kapacitete fotovoltaike dhe të erës, si pjesë e kalimit gradual drejt diversifikimit të burimeve të energjisë.
Një rrjet gjithnjë e më inteligjent
Vitet e fundit, edhe në Shqipëri rrjeti ka evoluar. Operatori i Shpërndarjes së Energjisë Elektrike (OSHEE) ka qendra monitorimi që mbikëqyrin rrjetin në kohë reale. Këto qendra ndjekin furnizimin në tensionin e mesëm dhe të ulët, marrin sinjale për defekte, ndërprerje apo mbingarkesa, si dhe aktivizojnë ndërhyrje të shpejta në rast avarie.
Në rast defektesh ose ndërlikimesh teknike, ekipet e mirëmbajtjes dhe ndërhyrjes të OSHEE-së ndërhyjnë direkt në terren, në bazë të sinjaleve të marra nga qendrat e monitorimit ose njoftimeve të konsumatorëve.
Bilanci delikat i rrjetit
Energjia elektrike duhet të rrjedhë pa ndërprerje dhe të mbajë një frekuencë të qëndrueshme. Ndryshimet më të mëdha aktivizojnë sistemet e mbrojtjes që ndërpresin furnizimin me energji elektrike për të parandaluar dëmtime më serioze. Në Shqipëri, ashtu si në pjesën më të madhe të Evropës dhe rajonit, frekuenca standarde e energjisë elektrike është 50 Hz (herc).
Për më tepër, duke qenë se energjia elektrike nuk mund të ruhet në një shkallë të madhe, e gjithë energjia e prodhuar duhet të konsumohet menjëherë. Operatorët duhet të balancojnë ofertën dhe kërkesën në kohë reale duke aktivizuar impiantet rezervë ose duke importuar energji nga jashtë, veçanërisht gjatë periudhave të stresit të rëndë klimatik si valët e të nxehtit ose ngricat.
Sfidat e reja: ngjarjet ekstreme të motit dhe siguria kibernetike
Ndërprerja në Gadishullin Iberik tregon se sa i cenueshëm është sistemi elektrik ndaj ngjarjeve ekstreme fizike dhe kërcënimeve kibernetike. Ndryshimet klimatike po rrisin shpeshtësinë e stuhive, zjarreve dhe reshjeve jonormale të borës që mund të dëmtojnë infrastrukturën kritike.
Në të njëjtën kohë edhe rreziku i sulmeve kibernetike po rritet. Hetimi i fundit nga inteligjenca spanjolle mbi hipotezën e një sulmi hakeri gjatë ndërprerjes së energjisë nënvizon urgjencën e mbrojtjes së infrastrukturave strategjike.
Drejt së ardhmes
Sistemi i energjisë elektrike po evoluon vazhdimisht dhe ne mund t'i shohim efektet brenda shtëpive tona. Qëllimi është një rrjet më elastik, i sigurt dhe fleksibël, i aftë për të përballuar sfidat e një bote gjithnjë e më digjitale dhe të ndërlidhur.
Ngjarjet e këtyre orëve na kujtojnë se energjia elektrike nuk është sigurisht një komoditet i thjeshtë, por një e mirë thelbësore, mbrojtja e së cilës kërkon risi, bashkëpunim dhe vigjilencë të vazhdueshme. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
