Dhjetori shënon 25-vjetorin e nënshkrimit të traktatit ndërkombëtar të paqes, të njohur si Marrëveshja e Dejtonit, e cila solli fundin e gati katër viteve të konfliktit në ish-Jugosllavi.
Që nga ajo kohë, fotografi skocez, Chris Leslie, ka qenë duke vizituar Ballkanin dhe duke kapur në objektivin e aparatit të tij fotografik se si njerëzit dhe vendet e tij kanë ndryshuar.
Midis 1992 dhe 1995, lufta në Bosnjë-Hercegovinë mori më shumë se 100 000 jetë dhe la rreth dy milionë njerëz të pastrehë.
Për t'i dhënë fund gjakderdhjes, Marrëveshja e Paqes e Dejtonit u nënshkrua zyrtarisht nga presidentët e Kroacisë, Serbisë dhe Bosnjës, në Paris, më 14 dhjetor 1995.
Marrëveshja erdhi pas 21 ditësh negociatash në Bazën Ajrore Wright Patterson në Dayton, Ohio dhe u mundësua nga përfshirja e drejtpërdrejtë e Presidentit të SHBA, Bill Clinton dhe ekipit të tij.
"Askush nuk mund të garantojë që myslimanët, kroatët dhe serbët në Bosnjë mund të vijnë së bashku dhe të qëndrojnë së bashku si qytetarë të lirë në një vend të bashkuar që ndajnë një fat të përbashkët. Vetëm populli boshnjak mund ta bëjë këtë", tha Presidenti Klinton në atë kohë.
Ish Jugosllavia ishte një shtet socialist i krijuar pas pushtimit gjerman në Luftën e Dytë Botërore dhe një lufte të hidhur civile.
Federata e gjashtë republikave bashkoi serbët, kroatët, myslimanët boshnjakë, shqiptarët, sllovenët dhe të tjerë, të cilët ndodheshin nën një regjim relativisht të relaksuar komunist.
Udhëheqja e Presidentit Josip Broz Tito shtypi me sukses tensionet deri në vdekjen e tij në 1980. Pa Titon, u shfaqën thirrje për më shumë autonomi brenda Jugosllavisë nga grupet nacionaliste, duke çuar në shpalljen e pavarësisë në Kroaci dhe Slloveni në 1991.
Ushtria jugosllave e mbizotëruar nga serbët filloi fillimisht në Slloveni dhe pastaj në Kroaci. Mijëra u vranë në konfliktin në Kroaci, i cili u ndalua në 1992 nën një armëpushim të monitoruar nga OKB.
Bosnja ishte më pas ajo që kishte radhën të përpiqej për pavarësi. Kryeqyteti Sarajeva u rrethua dhe bombardua. Mbi 1 milionë banorë u larguan nga banesat e tyre.
Pasi NATO bombardoi serbët e Bosnjës, forcat myslimane dhe kroate fituan terren dhe i dhanë fund luftës.
Marrëveshja e Paqës së Dejtonit e ndau Bosnjën në dy njësi vetëqeverisëse, një republikë serbe të Bosnjës dhe një federatë myslimano-kroate të lidhur lehtë nga një qeveri qendrore.
Marrëveshja e Dejtonit mund të ketë sjellë paqe në Ballkan, por një numër i madh njerëzish ishin zhvendosur dhe të papunë.
Fotoreporteri dhe filmbërësi fitues i Bafta, Chris Leslie, nga Skocia, ka vizituar rajonin e Ballkanit për gati 25 vjet, duke dokumentuar qytetet dhe qytetet e shkatërruara nga lufta të ish Jugosllavisë. Përkthyer nga BBC. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
