Kthimi i talebanëve në Kabul dhe ngjitja e tyre në pushtet po bëhet kryefjalë këto ditë. Duke lënë mënjanë konsideratat politike dhe sociale të ngjarjeve që po shqetësojnë Afganistanin, duhet kujtuar se një nga vendet më të varfra në botë është në të vërtetë ulur në një minierë të vërtetë ari.
Ose më mirë, litium, kobalt dhe metale të tjera të çmuara për prodhimin e baterive dhe makinave elektrike. Sipas një raporti të publikuar nga Shërbimi Kërkimor i Kongresit të SHBA-së, në vitin 2020 90% e popullsisë afgane jetonte me më pak se 2 dollarë në ditë.
Një shifër kufi e vendosur nga qeveria lokale për të përcaktuar kufirin e varfërisë. Megjithatë, nëntoka e saj strehon një thesar që CNN e vlerëson në një trilion dollarë.
Burimet për një trilion
Afganistani është një vend me burime të mëdha minerale dhe kjo mund të luajë një rol strategjik në të ardhmen e afërt nëse talebanët arrijnë të mbajnë qeverinë në këmbë. Nëse në të kaluarën ata kishin financuar organizatat e tyre duke ndërtuar një perandori rreth opiumit, sot ata mund të fokusoheshin në nxjerrjen e lëndëve të para.
Litiumi, kobalti, nikeli, si dhe hekuri, bakri dhe ari. Prania e tyre u zbulua për herë të parë rreth gjysmë shekulli më parë nga disa studiues sovjetikë, të cilët tashmë e kishin kuptuar vlerën tregtare të këtyre burimeve. Por sot ato bëhen edhe më të çmuara, duke qenë të nevojshme për prodhimin e baterive.
Mallkimi i burimeve
Mungesa e stabilitetit politik që vendi po përjeton prej disa kohësh, ka sjellë si pasojë institucionet e brishta të paaftë për të planifikuar ndërhyrje ekonomike: qeveria ka ecur pak, keq dhe madje aktiviteti i sektorit privat është reduktuar në zero. Lëvizshmëria ka pasur pasoja edhe në sektorin e minierave, i cili është ende praktikisht inekzistent.
Dhe kështu vendi shpejt u gjend në mes të asaj që ekspertët e quajnë "mallkimi i burimeve": një kontekst politik në të cilin bollëku i metaleve dhe pasurisë natyrore nuk mund të shndërrohet në fitim. Kjo ndodh - jo vetëm në Afganistan - për shkak të problemeve të brendshme, por edhe për shkak të pranisë së industrisë perëndimore (evropiane dhe amerikane), e cila përdor fuqinë vendase duke përfituar nga kostoja e ulët e fuqisë punëtore, duke nxitur një rreth vicioz.
Gjërat nuk kanë gjasa të ndryshojnë
Sa i përket aseteve të Afganistanit, lind natyrshëm pyetja:
Me ardhjen e talebanëve në pushtet dhe ndryshimin e ekuilibrit politik, me largimin e fuqive të huaja nga vendi për arsye sigurie (dhe jo vetëm), kush mund të përfitonte nga situata?
Prodhuesit e mëdhenj të baterive tashmë kanë marrëdhënie me vendet "të nxehta", duke punuar me kompani që operojnë në Bolivi, Republikën Demokratike të Kongos, Australi apo Kinë.
Kujdes nga Kina
Megjithatë, thuhet se askush nuk do të tentojë të përfitojë nga mundësia e krijuar nga situata e re. Kina, për shembull, e cila tashmë është deklaruar "nën kujdesin" e qeverisë talebane, mund të shkojë kundër prirjes për të lejuar prodhuesit e saj të baterive dhe makinave elektrike të rrëmbejnë lëndë të para të lira.
Ndërtimi i lidhjeve me Afganistanin mund të përfitojë gjithashtu sektorin e prodhimit të çipave, mungesa kronike e të cilit ka pllakosur tregun për gati një vit tani. Kjo mund të mos ndodhë domosdoshmërisht, siç shpjegohet nga Howard Klein, partner i RK Equity, i cili beson se Pekini nuk do të guxojë të bashkëpunojë me talebanët.
Në çdo rast, Rod Schoonover, shkencëtar dhe ekspert për sigurinë dhe ekologjinë, paralajmëron se fillimi i industrisë minerare në Afganistan mund të jetë shumë i rrezikshëm.
Prodhimi i super-makinës së talebanëve
Disa ditë më parë, talebanët kanë prezantuar supermakinën e krijuar dhe prodhuar në Afganistan, Mada 9. Për realizimin e makinës sportive kanë punuar rreth 30 inxhinierë, ndërsa kompanisë ENTOP i janë dashur 5 vite për prodhimin e makinës.
Pamjet e para të makinës u publikuan nga zëdhënësi i talebanëve Zabihullah Mujahid në rrjetet sociale. Në video, automjeti nuk lëviz në asnjë moment, ndërsa me dhjetëra persona nxjerrin telefonët dhe e filmojnë.
Talebanët pretendojnë se Mada 9 lëviz me një motor Toyota Corolla. Ghulam Haidar Shahamat, shefi i kompanisë, është shprehur për TOLO News në Afganistan se motori Toyota Corolla është i modifikuar për të arritur shpejtësi të lartë, por pa dhënë detaje. Ai theksoi se po punohet që ky model të dalë edhe me motor elektrik, por këtë do të nevojiten shumë kohë. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
