Izraeli dhe Hamasi ranë dakord për fazën e parë të planit të Presidentit të SHBA-së Donald Trump për Gazën, një armëpushim dhe një marrëveshje për pengjet që mund të jetë një hap i parë drejt përfundimit të një lufte të përgjakshme dyvjeçare që ka trazuar Lindjen e Mesme.
Por, çfarë dimë për marrëveshjen e firmosur në Sharm el-Sheikh?
"Para së gjithash, mendoj se është një arritje shumë e rëndësishme. Propozimi për armëpushim bazohet në planin 20-pikësh të Presidentit Trump, i cili, për shkak të nevojës, është ndarë në faza. Dhe faza e parë do të shohë një armëpushim, lirimin e pengjeve izraelite dhe kthimin e të vdekurve izraelitë që mbahen në Gaza në këmbim të lirimit të rreth 1,900 të burgosurve dhe të paraburgosurve palestinezë që mbahen nga Izraeli. Pasi të jetë arritur kjo, dhe është e rëndësishme të përmendet se plani duhet të miratohet nga parlamenti izraelit ose Knesseti , atëherë forcat izraelite do të tërhiqen në një vijë të verdhë të përcaktuar nga Presidenti Trump. Dhe kjo tërheqje në mënyrë efektive krijon një zonë tampon midis Izraelit dhe vetë Gazës, Izraeli do të vazhdojë të pushtojë një pjesë të mirë të Gazës. Dhe për këtë arsye ia vlen të përmendet kjo", tha Dr. Sanam Vakil, Chatham House.
Marrëveshja për fazën fillestare të kornizës 20-pikëshe të Trump erdhi si rezultat i bisedimeve indirekte në Egjipt, një ditë pas përvjetorit të dytë të sulmit të Hamasit ndaj Izraelit që shkaktoi sulmin e Izraelit ndaj Gazës, shkruan A2.
Trump njoftoi se si Izraeli ashtu edhe Hamasi kishin nënshkruar fazën e parë të planit dhe kjo do të sillte lirimin e të gjithë pengjeve, të gjallë dhe të vdekur, "shumë shpejt" dhe tërheqjen e trupave izraelite në të ashtuquajturën vijë të verdhë në Gaza. Sipas një burimi të lartë të sigurisë izraelite, ky është një kufi për një tërheqje fillestare izraelite sipas planit të Trump, thekson Reuters.
Hamasi konfirmoi se kishte arritur një marrëveshje për t'i dhënë fund luftës, që përfshin një tërheqje izraelite nga Gaza dhe një shkëmbim pengjesh-të burgosurish, por grupi i bëri thirrje Trump dhe shteteve garantuese të sigurohen që Izraeli të zbatojë plotësisht armëpushimin. Rezultati erdhi shumë shpejt, Hamasi liroi 20 pengje izraelite, fakt i cili u proklamua me kujdes edhe gjatë fjalimit të Donald Trump në parlamentin e Izraelit.
Pavarësisht shpresave të ngritura për përfundimin e luftës, detajet thelbësore ende nuk janë sqaruar. Këto përfshijnë kohën, një administratë pas luftës për Rripin e Gazës dhe fatin e Hamasit.
"Epo, unë nuk do ta quaja këtë plan ose kornizë që aktualisht do të garantojë një paqe të qëndrueshme. Mendoj se blloqet ndërtuese janë aty në këtë kornizë. Ajo që mungon janë detajet. Dhe mbi të gjitha, ajo që nevojitet është investim dhe vëmendje e qëndrueshme nga Presidenti Trump, i cili ka qenë vendimtar në sjelljen e të dyja palëve në tryezë, por edhe të bashkësisë ndërkombëtare, politikëbërësve rajonalë. Ky lloj presioni dhe vrulli do të jetë shumë i rëndësishëm pasi faza e dytë e negociatave duhet të fillojë, dhe ato kërkojnë biseda të vështira mbi çështjet e mprehta të çarmatimit të Hamasit, përbërjen e një force stabilizimi ndërkombëtar dhe atë që do të bëhet gjithashtu një organ qeverisës për Gazën. Një proces reforme për Autoritetin Palestinez, dhe në fund të fundit, sigurisht, rindërtimin e Gazës. Pra, këto janë të gjitha çështje shumë të vështira që mbeten të padiskutuara sepse këmbëngulja ka qenë që të kalohet kjo fazë e parë”, shpjegoi Dr. Sanam Vakil.
Nuk ka asnjë tregues të qartë se kush do të qeverisë Gazën kur të përfundojë lufta. Netanyahu, Trump, shtetet perëndimore dhe arabe kanë përjashtuar një rol për Hamasin, i cili ka drejtuar Gazën që nga dëbimi i rivalëve palestinezë në vitin 2007. Plani origjinal i Trump parashikon një rol për Autoritetin Palestinez, por vetëm pasi të ketë kaluar reforma të mëdha.
"Tani për tani, mendoj se ka ende pak pasiguri sa i përket afateve kohore dhe proceseve. Kjo, mendoj, është ajo që është më problematike. Nuk ka mekanizma të qartë. Mendoj se objektivi i SHBA-së ka qenë të arrijë lirimin e pengjeve dhe të të burgosurve, dhe pastaj të ecë përpara që andej. Mendoj se është interesi i presidentit në këtë proces që do të jetë garancia më e rëndësishme. Dhe të gjithë duhet të qëndrojmë në kontakt”, u shpreh Dr. Sanam Vakil.
Burime palestineze thanë se trupat e pengjeve të vdekur do të lirohen gradualisht ndërsa ushtria izraelite tërhiqet. Gal Hirsch, koordinatori i pengjeve të Izraelit, tha se do të krijohet një forcë ndërkombëtare për të ndihmuar në gjetjen e çdo pengjeje të vdekur që Hamasi nuk mund ta gjejë.
Përfundimi me sukses i marrëveshjes do të ishte arritja më e madhe e politikës së jashtme të Trump deri më sot.
Hamasi deri më tani ka refuzuar të diskutojë kërkesën e Izraelit që grupi militant të heqë dorë nga armët. Një burim palestinez tha se Hamasi do ta refuzonte këtë për sa kohë që trupat izraelite do të pushtonin tokën palestineze.
Dy burime të njohura me bisedimet konfirmuan se pikat e ngërçit përfshinin mekanizmin për tërheqjen izraelite, me Hamasin që kërkonte një afat kohor të qartë të lidhur me lirimin e pengjeve dhe garancitë për një tërheqje të plotë nga forcat izraelite. Brenda Gazës, Izraeli e ka ulur fushatën e tij ushtarake me urdhër të Trump, por nuk i ka ndaluar sulmet plotësisht.
Vendet arabe thonë se plani duhet të çojë në pavarësi përfundimtare për një shtet palestinez. Netanyahu thotë se kjo nuk do të ndodhë kurrë.
"Mendoj se është paksa shumë shpresëdhënëse të mendosh se kjo do të sjellë paqe që nga dita zero. Paqja do të thotë gjëra të ndryshme për të dyja shoqëritë. Mendoj se palestinezët kanë nevojë për lehtësim të menjëhershëm, por ata sigurisht duan të kenë një rrugë dhe një horizont politik drejt sovranitetit, sigurisë dhe shtetësisë të njohur nga Izraeli. Dhe në këmbim, sigurisht, izraelitët po kërkojnë të garantojnë sigurinë e tyre dhe njohjen e tyre nga të gjithë palestinezët. Por ka dallime kyçe. Sigurisht, udhëheqja izraelite vazhdon të mohojë dhe refuzojë rrugën drejt shtetësisë palestineze. Dhe nuk ka asnjë angazhim të qartë se Hamasi do të çarmatoset dhe do të përpiqet të largohet nga pista politike ose të kalojë në anë të rrugës për t'i hapur rrugë një Autoriteti Palestinez të rehabilituar”, tha Dr. Sanam Vakil.
Hamasi ka thënë se do t'ia linte qeverisjen e Gazës vetëm një qeverie teknokrate palestineze të mbikëqyrur nga Autoriteti Palestinez dhe të mbështetur nga vendet arabe dhe myslimane. Ai refuzon çdo rol për Blair ose sundim të huaj të Gazës. Lista e palestinezëve që Hamasi dëshiron të lirohen pritej të përfshinte disa nga të burgosurit më të shquar të burgosur ndonjëherë nga Izraeli, lirimi i të cilëve kishte qenë i ndaluar në armëpushimet e mëparshme. Izraeli pritet të lirojë rreth 2,000 të burgosur palestinezë, përfshirë mbi 200 që vuajnë dënime me burgim të përjetshëm, thanë burimet palestineze. Hamasi tha të mërkurën se kishte dorëzuar listat e pengjeve që mbahen dhe të burgosurve palestinezë që dëshironte të liroheshin dhe shkëmbeheshin.
Zyrtari izraelit tha se sapo Izraeli të miratojë marrëveshjen, duhet të tërhiqet në vijën e rënë dakord brenda 24 orëve, pas së cilës do të fillojë afati 72-orësh. Shtëpia e Bardhë pret që pengjet të fillojnë të lirohen të hënën.
Sipas planit të Trump, ndihma humanitare që hyn në Gaza do të rritet. Zyrtari izraelit tha se 600 kamionë në ditë së shpejti do të fillojnë të hyjnë në Gaza. Dy burime palestineze thanë se numri do të jetë minimum 400 kamionë në ditë dhe do të rritet gradualisht.
Faza tjetër e planit të Trump kërkon që një organ ndërkombëtar - "Bordi i Paqes" - të luajë një rol në administratën e pasluftës në Gaza. Sipas planit, ai do të drejtohet nga Trump dhe do të përfshijë ish-kryeministrin britanik Tony Blair. Sipas një burimi palestinez pranë bisedimeve, lista përfshin Marwan al-Barghouti, një udhëheqës të lëvizjes Fatah, dhe Ahmed Saadat, kreun e Frontit Popullor për Çlirimin e Palestinës. Të dy po vuajnë dënime të shumta me burgim të përjetshëm për përfshirje në sulme që vranë izraelitë. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
