Boshnjakët kishin një interes të madh për rezultatin e zgjedhjeve presidenciale të këtij viti në SHBA. Në ditët pas 3 nëntorit, mesazhe urimi për Presidentin e zgjedhur Joe Biden u derdhën nga Ballkani.
Në Sarajevë, flamuri boshnjak dhe ai amerikan u projektuan në fasadën e Bibliotekës Kombëtare të qytetit me fjalët "Bosnja kujton" dhe "Uniteti mbi ndarjen". Ndoshta është me vend që ngjitja e Biden në presidencë përkon në të njëjtin muaj që Bosnja dhe Hercegovina reflekton 25 vjet paqeje.
Për shumë, zgjedhja e tij sjell në fokus përpjekjet e vazhdueshme të Bosnje dhe Herzegovinës për të ecur përpara nga lufta shkatërruese e viteve 1990. Biden, nga ana e tij, ishte një nga mbështetësit më të fortë të heqjes së një embargoje armësh të vendosur në fraksionet ndërluftuese dhe bëri thirrje për ndërhyrjen e SHBA-së, për t'i dhënë fund gjenocidit të popullsisë myslimane të Bosnjës, kur ai ishte senator.
Ndërhyrja e SHBA-së dhe e NATO-s çoi në Marrëveshjen e Dejtonit, ndërmjetësuar në një bazë ajrore në tokën amerikane në nëntor 1995 nën kujdesin e Presidentit Bill Clinton. Ndërsa marrëveshjet e rëna dakord një çerek shekulli më parë i dhanë fund luftës dhe vrasjeve, ajo vazhdon të ketë një trashëgimi të kontrolluar.
Në kohën kur u nënshkrua zyrtarisht nga presidentët e Serbisë, Bosnjës dhe Kroacisë në Parisdisa javë më vonë në 14 Dhjetor, mbi 100,000 njerëz kishin vdekur në një konflikt të ashpër, i cili pa pastrimin e parë etnik në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore dhe mbi dy milionë njerëz të zhvendosur.
Ndërsa qëllimi kryesor i marrëveshjeve ishte të sillnin paqen në rajon, marrëveshja, që u nënshkrua nga Presidenti i SHBA-së Bill Klinton, kryeministri britanik John Major, kancelari gjerman Helmut Köhl, presidenti francez Jacques Chirac dhe kryeministri rus Viktor Chernomyrdin, hodhi bazat për shtetin federal të Bosnjës dhe Hercegovinës në mënyrë që t'i jepet fund ndarjes de facto të vendit.
Në thelb, territori i diskutueshëm boshnjak u nda përafërsisht në gjysmë midis dy njësive, Federatës së Bosnjë-Hercegovinës dhe Republika Serbe. Ndërsa secila njësi është shumë e decentralizuar, u ra dakord që Bosnja dhe Hercegovina si një e tërë të qeveriset nga një kushtetutë dhe një qeveri kombëtare me një presidencë alternuese, siç përcaktohet në kushtet e marrëveshjes.
Por marrëveshja e paqes, nuk i dha fund tensioneve rajonale, me pakënaqësi të thella pas një konflikti katastrofik, përçarës të tërhequr në linjat etnike. Gjatë tre viteve e gjysmë, serbët e Bosnjës luftuan myslimanët boshnjakë dhe aleatët e tyre të dikurshëm kroatët mbi territorin në rajon.
Gjatë luftës, ndodhën shumë mizori, duke përfshirë vrasje pa kriter dhe bombardime të qyteteve, si dhe akte gjenocidi. Për 22 muaj, Sarajeva ishte e rrethuar nga forcat serbe. Masakra famëkeqe e boshnjakëve në Srebrenicë, e cila ndodhi vetëm katër muaj para marrëveshjes së paqes, rezultoi 8,000 burra dhe djem të vrarë dhe varrosur në fushat rreth qytetit nga ushtarët serbë.
Shteti i Bosnje dhe Herzegovinës mbetet një vend i ndarë në mënyrë të ngurtë, akoma duke u marrë me ngjarjet e viteve 1990.
Sipas zëvendës Drejtores së Programit në Institutin Republikan Ndërkombëtar në Bosnjë dhe Hercegovinë, marrëveshja e Paqes e Dejtonit krijoi një sistem të ndarjes së pushtetit që ndaloi gjakderdhjen, por nuk siguroi demokracinë.
"Një çerek shekulli më vonë, mjedisi politik në Bosnjë dhe Hercegovinë është ende i dominuar nga retorika nacionaliste që siguron një mbulesë të përsosur për skandalet e korrupsionit, mungesën e përgjegjësisë dhe oportunizmin. Sidoqoftë, ka vend për optimizëm dhe shpresë përmes historive lokale të suksesit në disa pjesë të vendit”.
Ndërkaq përfaqësuesi i Lartë i BE-së për Politikën e Jashtme dhe Sigurinë, Josep Borrell do të jetë nesër në Sarajevë për 25 vjetorin e Marrëveshjes së Dejtonit, që i dha fund luftës në Bosnjë-Hercegovinë.
Kreu i diplomacisë evropiane do të mbajë një fjalim dhe do të takohet me udhëheqësit e lartë boshnjakë për të konfirmuar mbështetjen për perspektivën e integrimit evropian të vendit ballkanik, një proces që po ecën përpara shumë ngadalë për shkak të konflikteve të vazhdueshme midis tre etnive të vendit. (A2 Televizion)
A2 CNN Livestream
MUND TE LEXONI GJITHASHTU
